Schrikkeldag feitjes

• Het woord “schrikkeldag” is afgeleid van het Middelnederlandse woord “schrikkel”. Dit woord betekent “sprong” of “overslaan”.
• Elk jaar sparen we een kwart jaar dag op en die zetten we om de 4 jaar in op 29 februari. Alle datums springen dan een dag vooruit. Normaal als je jarig bent op dinsdag, ben je dat volgend jaar op woensdag etc. Behalve in een schrikkeljaar, dan springen we een extra dag vooruit.
• Op 29 februari 2000 had veel software een probleem. Er zijn namelijk 3 regels voor een schrikkeljaar.
  • Eerste regel: schrikkeljaren zijn deelbaar door 4.
  • Tweede regel: als een jaar deelbaar is door 100 (1800, 1900 en … 2000) dan is het geen schrikkeljaar. Dus veel mensen hadden hun systemen/software geprogrammeerd zodat 29 februari 2000 geen schrikkeldag was.
  • Maar er is nog een derde regel: als het jaar deelbaar is door 400 (zoals 160 en … 2000), is het wel een schrikkeljaar. En precies die regel wordt door veel software ontwikkelaars vergeten.
• Ook in 2024 was dit weer een groot probleem.
• Historisch hadden veel kalenders 1 maart als eerste dag van het jaar, en was 28 februari dus de laatste dag van het oude jaar. Schrikkeldag had in ons geval ook 32 december kunnen zijn.
• De Romeinen echter (voor wie het nieuwe jaar op 1 maart begon) hadden schrikkeldag tussen 23 en 24 februari op een nummerloze dag.
• Hoe we uiteindelijk op 29 februari zijn beland is een apart verhaal. Deels komt dit door Romeinen die terug tellen op hun kalender en op 24 februari schrikkeldag hadden (eigenlijk hadden ze twee keer achter elkaar dus een 24e februari). In veel culturen heet schrikkeldag daarom nog steeds bissextile dag (’twee keer de zesde’ als je 6 dagen terug telt vanaf 1 maart). Het was dus een extra dag, zonder extra datum!
• Uiteindelijk was de monnik Byrthtferth (geen NL wiki van) in de 11e eeuw — voor wie het vaststellen van Pasen uiterst belangrijk was — die vaststelde dat schrikkeldag wél in februari moest zijn (zoals de Romeinen). En dit had weer alles te maken met het vaststellen van Pasen (dat is de eerste zondag, na de eerste volle maan, na de lente-equinox). En dat moest dus voor maart zijn.
• Waarom en wanneer dit van 24 februari naar 29 februari is gegaan dat heb ik (nog) niet kunnen vinden. Anders dan dat het logisch lijkt om deze toch al korte maand uit te breiden met een extra dag aan het eind in plaats van een bis-dag te kiezen (de 24e). Maar als jij het wel weet, hoor ik het graag!

For Byrhtferth and his contemporaries celebrating these holy feasts on the wrong day was no small matter. They believed that the correct reckoning of time lies beneath the very fabric of the universe. […] For Byrhtferth and many medieval churchmen like him, calculating dates correctly is about more than the proper observance of religious feasts – it is about honouring God’s role in the creation of the universe.

Bron

Ander feitje: ik heb nog nooit geblogd op deze datum, 29 februari. Nu wel!