Na Nineteen Eighty-Four leek het me een goed moment om (na een kwart eeuw?) Animal Farm eens te herlezen.
Ik kan niets over Animal Farm zeggen dat nog nooit door iemand anders al gezegd is. Het is simpelweg verplichte kost. En je heb het in avond uit. Lezen dus.
Appendixes
Net als Nineteen Eighty-Four, heeft mijn editie van Animal Farm verschillende appendixes. Die — net als Nineteen Eighty-Four — welhaast nog interessanter zijn dan het verhaal.
Animal Farm gaat natuurlijk over de opkomst van communistisch Rusland en de machtsstrijd tussen Stalin en Trotski.
En in de bijlages wordt duidelijk dat Orwell grote moeite had om een uitgever te vinden voor dit verhaal: het is een klein wonder dat we het over dit boek kunnen hebben.
Het was namelijk not-done om kritisch te zijn op Rusland tijdens de oorlog. Orwell spreekt in de bijlage zijn verbazing hierover uit en duidt het gevaar dat daar in schuilt. Hij legt uit waarom het belangrijk is om kritisch te zijn op de misdaden van Rusland (die toen toch ook echt al duidelijk waren) maar dat je tegelijkertijd toch ook kunt steunen op Rusland als bondgenoot in de oorlog.
Het was een eye-opener voor mij. Het hele stuk is niet eens heel polemisch van aard als wel vol met oprechte verbazing over de laffe houding van de pers en mede-intellectuelen en schrijvers in die tijd.
Orwell zijn beeld en denken waren grotendeels bepaald door persoonlijke ervaringen tijdens de Spaanse burgeroorlog waarin hij was blootgesteld aan het gevaar van communistisch Rusland.
Maar hij stond daardoor dus wel alleen in zijn houding richting Rusland. De geschiedenis heeft echter uitgewezen dat Orwell de zaken ongelofelijk scherp zag én het knappe is dat hij het durfde te zeggen.
Het ernstige en verontrustende is dat veel van de kritiek die Orwell — krap 80 jaar geleden — had over persvrijheid en vrijheid van meningsuiting ook vandaag de dag — in allerlei vormen — nog steeds geldt.