Urk TK2023

Ik kwam vannacht laat thuis na een hele dag op het stembureau te hebben gezeten en liep naar de slaapkamer van mijn kinderen. De oudste is 11. Mijn kinderen zullen dus voor het eerst in hun leven een nieuwe minister-president mee gaan maken. Wie dat gaat worden, dat hangt nog. Maar wie de grote winnaar van deze verkiezingen is geworden, dat is wel duidelijk.

Het is iemand met een ‘partij’ waar ik niet lid van kan worden en iemand die gefeliciteerd werd met zijn overwinning door geestverwanten Orbán en Le Pen. Tot zover de feiten.

Urk

Maar dit artikel gaat niet om de landelijke politiek te duiden, maar over Urk.

En dat is een verhaal van twee partijen en de rest. Dus eigenlijk valt er niet heel veel te duiden. Ware het niet dat ook hier het algemene patroon is te zien van een nieuw type Urker, die steeds minder vaste principes heeft, daardoor minder honkvast is, en mee zweeft met hoe de wind waait.

SGP

Bijna de helft van alle stemmen halen is natuurlijk onwaarschijnlijk goed. Maar toch, zelfs met een dorpsgenoot op de vierde plek van deze lijst moest óók de SGP inleveren deze verkiezingen. Deze stemmen gingen naar drie andere partijen: PVV, NSC en BBB, dit kon zelfs de SGP niet tegenhouden.

Wat het mij zegt is dat de SGP op Urk meer en meer een cultuurpartij aan het worden is. Dit betekent dat een groeiende groep Urkers het prima vindt om SGP te kiezen als er geen alternatieven zijn, of wanner er iets-te-kiezen is. En ze kiezen dus niet op basis van gedeelde en doorleefde reformatorische principes waar deze partij bekend om is. Want bij een alternatief blijken die principes ondergeschikt (en daarmee zijn het dus geen principes).

En dat alternatief was er deze keer in de hoofden van mensen.

PVV

Het zal mensen wellicht verbazen, maar de PVV was nog nooit zo groot op Urk. In geen enkele verkiezing ooit, lokaal, provinciaal of landelijk. En aan deze overwinning heeft de lokale PVV precies, absoluut niks bijgedragen. Ze waren volstrekt onzichtbaar. Iedereen die anders beweert, die jokt. Het was zelfs zo opvallend stil, dat het bijna leek of ze hier opdracht voor hadden gekregen. Uiteindelijk hebben ze ook niets in te brengen. Want deze ‘partij’ (deze term gebruik ik nu losjes) draait natuurlijk maar om één persoon.

Het is iemand die geen kerk van binnen kent, en in de kern anti-religie is (je kan niet anti-één-religie zijn, dat bestaat niet). Die openlijk racistisch is (hier is hij voor veroordeeld). Die in Putin een voorbeeld en bondgenoot ziet (zelfs na het neerhalen van de MH17). Die journalisten tuig van de richel noemt. Die een broertje dood heeft aan klimaatvoorstellen. En die wil stoppen met het subsidiëren van de oorlog in Oekraïne. Dit is geen zure opsomming maar dit zijn allemaal zijn eigen woorden. Voor 25% van de Urker kiezers is dat dus allemaal geen enkel probleem.

De oorlog in het Midden-Oosten en de reactie daarop kan onmogelijk geen rol hebben gespeeld in de hoofden en gevoelens van mensen. Er is geen enkele politicus van een grote partij die zich zo fel heeft uitgesproken tegen Hamas. Iemand die het niet over both-sides had en die alle pro-Palestina demonstraties scherp veroordeelde (en deze dan ook steevast pro-Hamas demonstraties noemde). Dat was Wilders. Wat dus wel meegespeeld moet hebben is dat ‘de Nederlander’ bang is geworden wat het zag op zijn straten en in de armen van Wilders is gevlucht.

Voor Urk echter zou je kunnen zeggen dat er meer partijen zijn (lees: SGP en CU) die ook duidelijk kleur bekennen over de situatie in het M-O. Maar die kunnen natuurlijk landelijk geen vuist maken. En dat kan de PVV wel.

Natuurlijk sluimerde het dweepen met de PVV op Urk al jaren, maar in het stemhokje kwam vaak een deel van de Urkers alsnog to bezinning. Dat was nu niet het geval.

Maar er was meer.

Er was naast de situatie in het M-O (en met name dus de reactie in den lande hierop) veel nieuw bij deze verkiezingen: een links blok, een populaire BBB en een fonkelnieuwe NSC en hierdoor was een sfeer ontstaan dat je nu écht moest kiezen. Rutte vertrekt, dus nu gingen zaken écht wel veranderen. En je moet kiezen! Gevoelsmatig kan juist dit de latente Urker PVV stemmer het laatste zetje hebben gegeven om nu zijn stem echt te verzilveren voor de PVV. Met als resultaat de grootste winst ooit.

NSC

De nieuwkomer ontstaan uit de as van het CDA. Scoort op Urk onder het landelijk gemiddelde. Landelijk verbaas ik me nog steeds over dat een integer iemand als Omtzigt het zo goed doet. De campagne was voor hem net even te lang zodat Nederland ook glimpen van de moeilijke man zag. De dossiervreter en altijd serieus. Daar houden we eigenlijk niet van. Want ‘de Nederlander’ wil vooral ook iemand die lekker zit te ginnegappen bij Veronica Inside.
Toch had ik iets meer verwacht voor deze partij op het oud CDA bolwerk, ergens had ik het vermoeden dat hij die oude CDA stemmer had kunnen bewegen tot een stem. Dat viel tegen.

BBB

De grote winnaar van een half jaar geleden, doet nu alleen nog in de marge mee. Hier zitten 6 maanden tussen! Zij scoorden afgelopen maart MEER stemmen dan de PVV nu. Alles wat je over politiek moet begrijpen of snappen zit hier in. Echt alles.

CU en CDA

Beide partijen zitten al jaren in de hoek waar de klappen vallen. Hier is dus niet zo veel over te zeggen. De echt christelijke stemmer op Urk kiest SGP, dat is het in een notendop. Dat moet ook wel want de Urker ex-CU of ex-CDA stemmer zal niet heel gauw voor de PVV kiezen.

CU moest het voor het eerst doen met Mirjam Bikker, na vertrek van hun boegbeeld. Het pakt vooralsnog niet goed uit, zeg maar gerust dramatisch. Zowel landelijk als op Urk. Terwijl juist deze partij een van de beste programmas heeft. Maar die worden natuurlijk niet gelezen.

CDA leverde met nieuwkomer Bontenbal als een van weinige partijen echt iemand met visie. Een volstrekte verademing. Ik las ergens dat het was alsof je in een verzorgingstehuis voor debielen plotseling de verzorger spreekt. Ik heb niet op hem gestemd, maar het had zeker gekund, en ik had hem ook zeker meer gegund.

FvD

De dalende lijn die een tijdje terug is ingezet, zet ook hier door. Toch is het van een ongekende droefheid dat deze partij vol antisemitische Putin liefhebbers net zo groot is op Urk als het CDA. (Urk was van oudsher altijd een ARP / CDA dorp. Dat is pas vrij recent verschoven naar het SGP.)

En nu?

Ik heb deze verkiezing geleerd dat mensen bij de winnaars willen horen (en wanneer peilingen blijven roepen dat een lijst groeit, dan gebeurt dat ook) en daarnaast het is Wilders ook gewoon een vertrouwd gezicht tussen veld relatief onbekenden. En mensen denken daardoor dat ze weten wat ze aan hem hebben.

Side-note: natuurlijk is het van de zotte dat Wilders al jaren bewaakt wordt, en niet gewoon over straat kan. Dat is van een ongekende erbarmelijke droefheid. En in die zin kun je je ook zorgen maken over de extra aandacht die Wilders nu naar zich toetrekt. Dat er een of andere gek nu op ideeën komt. Dit kan niet comfortabel voelen voor hem.

Ik lees veel dat mensen willen dat er wat moet veranderen en dat ze daarom PVV hebben gekozen. Dit is een paradoxaal statement, want PVV is op heel veel vlakken (qua moties, stemgedrag en meer) een kopie van de VVD (waar Wilders uit komt) dus er is een grote kans dat er netto eigenlijk weinig gaat veranderen (misschien dat mensen dat juist voelen en eigenlijk ook wel willen).

Dit is misschien het grote voordeel voor de mensen die zijn programma niet hebben gelezen (wie wel?), een programma dat op heel veel vlakken simpelweg niet uitvoerbaar is. Maar gelukkig voor hun (Nederland?) is hij opportunist genoeg zodat dat programma eigenlijk niets waard is. Dit zeg ik niet, dit zegt hij zelf ook. Ik parafraseer: ‘ach zo’n programma schrijf je op en daarna kijk je verder’ (wanneer ik de quote terug vind zal ik die hier linken). En in de coalitievorming liggen er daardoor kansen voor de volwassenen.

Natuurlijk zal hij een paar thema’s zeer zwaar gaan aanzetten en er uit gaan lichten om te laten zien dat hij écht anders. En om de hardcore achterban te pleasen. Maar hij is bovenal typisch iemand zonder echte visie of ambitie met een paar one-liners en zeer vermoeiende stokpaardjes en iemand die onze gekoesterde democratische rechtstaat met voeten treedt. Een volstrekt armzalige keuze voor een armzalig land. Ik gun mijn kinderen wat beters.

Laatste punt

Laten we alsjeblieft stoppen met peilingen. Uiteindelijk zaten ze er allemaal — weer — naast. Maar hebben ze het volledige debat (letterlijk en figuurlijk) bepaald en klopten ze voor geen meter.