De Broncode – Eric Smit

De Broncode van Eric Smit uit 2004 is een fantastisch geschreven verhaal over een mysterieuze uitvinding en hoe de potentie van die uitvinding een aantal mensen helemaal hysterisch maakt.

Ik was een klein beetje bekend met een deel van het verhaal. Er zou in de jaren 90 een vrijwel onmogelijke en daarmee wereldschokkende ‘compressietechniek’ zijn ontwikkeld door één enkele uitvinder — Jan Sloot — die samen met de destijds bekende en hoog aangeschreven Roel Pieper hier een bedrijf van zouden maken. Echter, de uitvinder overleed vroegtijdig en de uitvinding ging met hem mee het graf in en vele miljarden verdampten.

Dit alles speelde zich eind jaren 90 af, vlak voordat de bekende dotcom bubble barstte. En het verhaal in het boek speelt zich dus af tegen het decor van het momentum dat die goudkoorts meebracht.

Pieper

Het boek biedt dus een inkijkje in die tijd maar ook in Roel Pieper, de grote man in IT op dat moment. En die — ongetwijfeld tegen zijn zin — met dit boek zijn ongeautoriseerde biografie heeft gekregen. Want hij komt beslist niet sympathiek over. En hij vond in dit project misschien wel zijn meerdere, want sindsdien hebben we niet zo veel meer van hem gehoord.

Maar hij is niet de enige markante figuur in dit verhaal. Voordat Pieper en Sloot elkaars wegen kruisen is er al een hele voorgeschiedenis. En wat het boek zo sterk maakt is de eindeloze reeks van charlatans, gelukszoekers, vastgoedmagnaten en keukenboeren die allemaal met het geniale idee in aanraking zijn gekomen en snel rijk willen worden. En Smit weeft al die verschillende verhaallijnen tot één knap meticuleus verhaal. Het moet een ongekende klus zijn geweest om dat op dit detailniveau met terugwerkende kracht gedaan te hebben. Maar het resultaat is om van te smullen.

Als lezer rol je van de ene in de andere verbazing, van weer een of andere nieuwe mooiprater die een miljardenbedrijf schoffeert in steenkolen-Duits tot iemand die met stront aan z’n schoenen de vloer er onder smeert en later alle broodjes opeet, die bedoeld waren voor de miljonairs die later verwacht worden. Het is om te gieren.

Bizar

Maar het meest bizarre van het hele verhaal vind ik dat er één man was met één idee en één demo en dat er tientallen mensen compleet gek van werden en het over van alles en nog wat hadden — vooral geld — BEHALVE over het product zelf. Of zich druk maakten over de man die dus als ENIGE wist hoe dit werkte. De belangrijkste asset én het grootste risico voor een nieuw bedrijf lijkt me. Maar het leek voor sommige hoofdrolspelers soms bijzaak.

Roel Pieper zelf bijvoorbeeld was vooral bezig met waarderingen, stock options en investeerders en zijn eigen status, nog voor dat er iets gepresteerd was. Diverse mails in het boek getuigen daarvan. En, dat moet gezegd worden, kreeg iedereen daarin mee, zelfs HELE grote namen in Silicon Valley met unproven technology. Ook een talent.
De mensen in het verhaal die kritisch zijn of meer willen weten over het idee van Sloot worden min of meer genegeerd. Maar dit lag natuurlijk ook aan de man zelf. Hij wordt omschreven als een gesloten, schuchtere, paranoïde uitvinder die de werking van zijn uitvinding met niemand wou delen. Wellicht uiteindelijk misschien wel met zijn oudste zoon, maar die “geloofde” (?!) opmerkelijk genoeg de techniek van zijn vader niet.

Was het echt?

Het verhaal biedt dus een mooi inkijkje in de knotsgekke wereld van vlak voor de dotcom bubble en is geweldig om te lezen door allerlei kleurrijke figuren en anecdotes gemixt met officiële documenten en persoonlijke e-mails (vanaf MSN accounts!). Maar aan het eind blijven er wel vragen over. En niet de minste is natuurlijk of de techniek van Sloot nu ECHT was of niet?

Ik weet het niet. Aan de ene kant leek Jan Sloot me nou niet echt het sociaal vaardige type wie een goocheltruc — de demo — zo overtuigend zou kunnen uitvoeren aan zoveel verschillende (en bijzonder intelligente) mensen op zoveel verschillende momenten. Aan de andere kant wat hij technisch liet zien en beweerde zou wiskundig en natuurkundig niet moeten kunnen.

Conclusie

Dat deel is dus onbevredigend, maar gelukkig rekende ik daar ook niet op. Smit doet er ook wijs aan om weg te blijven van speculaties en om schimmigheden, die na de dood van Sloot gebeuren, niet te groot te maken (verdwenen laptops, opgeruimde werkplekken etc.). Zo zouden theorieën over dat Sloot om het leven gebracht is natuurlijk makkelijk vorm kunnen krijgen. Want waarom werd er geen autopsie gepleegd, waarom reageerde Pieper zo koeltjes bij het overlijdensbericht etc.? Genoeg vragen. Maar, dat zou een ander boek zijn! Dit boek gaat over het verhaal daarvóór.

De titel ‘De Broncode’ is denk ik mijn grootste punt van kritiek omdat dit wat mij betreft de lading niet dekt, maar wel spannend klinkt. Ik snap overigens niet waarom dit boek nog niet vertaald is in het Engels. Want ik moest bij het lezen ook vaak denken aan de bestseller Bad Blood uit 2018. Ook een heerlijk verhaal in een knotsgekke wereld van tech VCs (deze uitvinding was overigens 100% fake…).

Uiteindelijk zou er nu ergens nog een kluis zijn met IETS daarin. Maar als die kluis ooit al eens open gaat, dan verwacht ik er niet veel van. Sloot leek me niet het type die überhaupt iets goed opgeschreven zou hebben. Dus het mysterie zal wel altijd een mysterie blijven. Zo hoort dat met mysteries. Maar het heeft in ieder geval wel een heerlijk boek opgeleverd.

(Meer lezen kan hier deze site probeert een complete plek te zijn voor alles omtrent het idee van Sloot. En natuurlijk is er de Davoc site, die nog steeds in de lucht is!)