Bram Moolenaar RIP

Dit weekend verscheen het bericht dat Bram Moolenaar was overleden op 62-jarige leeftijd. En het deed me wat.

Dat het overlijden meer mensen wat deed, werd duidelijk door een berichtje dat ik op Twitter en Mastodon deelde en dat door veel mensen werd bekeken en gedeeld.

Ik heb Bram niet persoonlijk gekend. Maar ik gebruik al meer dan de helft van mijn leven — minimaal wekelijks, soms dagelijks — een stuk gereedschap dat door Bram werd gemaakt.

Het programma is een teksteditor. De beste die er is: Vim.

(Voordat je verder leest: dit artikel begon in het Nederlands, maar half in ben ik overgeschakeld naar het Engels. Die versie is iets uitgebreider en kun je op mijn andere site lezen).

Vim

Voor wie nu denkt, een tekst-editor, dat is toch niet zo bijzonder?

Vim is niet zoals andere software. Vim is een speciaal stuk software. De meest treffende beschrijving die ik kon vinden, is deze: Vim is een meesterwerk, een schitterend precisie-instrument waaruit zoveel moderniteit is vervaardigd.

Dit is geen hyperbool.

Vim is het gereedschap dat enorme sprongen voorwaarts in software ontwikkeling en syteembeheer heeft bewerkstelligd. De moderniteit — alles wat we aan computers hebben te danken — Vim is bij een groot deel betrokken geweest.

Zoals een boormachine, bijl of schroevendraaier is ook Vim een stuk gereedschap. Een middel, niet een doel. En één die je moet leren gebruiken.

Natuurlijk zijn er alternatieven. Maar wat Vim anders maakt is dat het een precisie-instrument is die in de handen van geoefende gebruikers de allermooiste dingen kan maken én die die gebruikers daarbij enorm veel plezier en voldoening kan geven. Zoals een timmerman of horlogemaker allerlei specialistische gereedschappen hebben, zo is het ook met Vim voor mensen die serieus met computers werken.

Een andere manier om hier iets over te zeggen is dat Vim een programmeerbare editor is. Het is de editor die je commandos geeft — die je dus programmeert — terwijl je programmeert.

Maar deze post gaat niet over Vim, deze post gaat over Bram.

Bram

Bram heeft meer dan 30 jaar vrijwel dagelijks aan Vim gewerkt. Steeds aangescherpt, verbeterd, aangepast. Een ongekende prestatie. Liefdewerk.

Je merkt het als je Vim gebruikt. Alles werkt soepel en is super solide. Ik kan me geen enkel moment herinneren in meer dan 20 jaar dat Vim vastliep of crashte.

Vim stond — zoals zo vaak het geval is — ook op de schouders van giganten. Oorspronkelijk een imitatie, afgeleid van een port van een kloon van een oorspronkelijk idee. Maar als er iemand het succes van Vim en de vi-like editors mag claimen is het Bram Moolenaar. En niemand anders. Hij maakte Vim tot het precisie-instrument wat een groot genot en plezier is om mee te werken en waar ik — nadat ik 22 jaar geleden met schaamrood op mijn kaken aan iemand moest vragen hoe ik de editor kon sluiten — nog steeds weer nieuwe dingen over leer.

En, Bram heeft hier nooit ene cent voor gevraagd. Wat Bram vroeg, is om iets over te maken naar zijn stichting: ICCF Holland. In eerdere versies zag je dit vriendelijke verzoek soms ook wanneer je Vim (leeg) startte.

De code van Vim is open en vrij in de traditionele zin, maar Vim door het bovenste vooral charity-ware, met haar eigen licentie (die compatible is met GPL en meer).

En wat deze bovenste feitjes zeggen is eigenlijk alles wat je denk ik wil en moet weten over Bram.

En alles wat je de afgelopen dagen leest — hier, hier, hier, hier en hier (en nog veel meer plekken) — bevestigen dit beeld.

Welk beeld?

Hyperintelligent, dedicated, en onzelfzuchtig.

Bram, een Nederlander (één in het rijtje van Edsger Dijkstra en Guido van Rossum): die grote impact op de wereld van informatica hebben gehad.

Een Mensch.

Iemand die graag deelde.

Droevig

Misschien verklaart het bovenste iets over waarom het me raakte toen ik het nieuws las dat Bram was overleden. Wat wat ook meespeelde is dat het bericht van de familie duidelijk maakte dat Bram ziek was (a medical condition that progressed quickly over the last few weeks). Dit was niet bekend.

En het stemde me nog droeviger toen iemand me wees op Bram zijn recente GitHub activiteit.

Het leest als een kaars die langzaam uitgaat. De lichtjes doofden en niemand wist het.

Hoe nu verder?

Vim is zo verweven met alles wat ik doe dat ik er geen moment aan twijfelde dat ik Vim natuurlijk kan blijven gebruiken. Maar ook wanneer je bovenste GitHub logs ziet, ontkom je niet aan de gedachte dat Vim was Bram en Bram was Vim. Bram was ten slotte de Vim BDFL.

Toen iemands als Ian Murdock overleed waren er duidelijke structuren waardoor Debian geen moment in gevaar kwam. En als Linus Torvalds overlijdt verwacht ik dat dit hetzelfde zal zijn.

Maar is dat met Vim — het levenswerk van Bram ook zo? Ik las op de mailinglist dat er een aantal mensen die al lang meedraaien Vim gaan voortzetten. Maar wat me hierbij opvalt is dat mensen die zo dicht bij het project waren betrokken ook niet wisten dat Bram ziek was.

De tijd zal leren wat er nu gebeurt. Maar één ding is zeker. Vim gaat niet weg. En de nalatenschap van Bram is geen GitHub-activiteitenkaart. De geest van Bram en Vim is overal. Of het nu in nieuwe opkomende nieuwe editors is of in de letters j en k die je op allerlei onverwachte plekken kunt gebruiken. Vim, de manier van werken, de manier van denken — de programmeerbare editor — is een buitengewoon krachtig en waardevol idee. Eentje die door Bram is geperfectioneerd en vastgelegd in de vorm van een bijna perfect stukje software. En zelfs als Vim zou verdwijnen, wat ik niet verwacht, zal dat idee zeker niet verdwijnen. En dat is de erfenis van Bram.

Mocht je iets willen doen, draag ook bij en doneer hier wat je kan ter nagedachtenis aan Bram Moolenaar.