In het fenomenale werk ‘Man’s Search For Meaning’ legt Auschwitz overlevende Viktor Frankl uit dat mensen altijd een keuze hebben.
Hoe uitzichtloos een situatie ook is, of hoe onmogelijk iets ook lijkt, wanneer alles van je afgepakt is, wanneer je hele familie is vermoord, zolang jij er bent, heb je altijd nog één keuze. Een keuze die aan de basis ligt van wat het betekent om mens te zijn zo stelt Frankl.
Want het is deze keuze die ons onderscheidt van vrijwel alle andere organismen op de wereld.
Het is namelijk de keuze om zelf te bepalen HOE je reageert op een situatie.
Deze observatie van Frankl is in lijn met de filosofie van de stoïcijnen, zoals Marcus Aurelius en Epictetus. Die stelden dat feitelijk het enige waar je controle op hebt — dus los van of je te maken hebt met een uitzichtloze situatie of niet — is je reactie op die situatie.
Niemand die dit leest zal ooit de verschrikkingen ervaren van Auschwitz (zo mag ik hopen) maar toch zijn er genoeg (minder heftige) situaties die je zelf niet in de hand hebt of die je liever anders zag. Maar ook dan kun je zelf dus bepalen hoe je reageert op een situatie.
Dit weten wil niet zeggen dat je nu altijd geconfronteerd wordt met makkelijke situaties, natuurlijk niet. Maar ik heb zelf ontdekt door alleen al bewust te zijn van deze keuze (“hoe wil ik reageren”) schep je afstand tot het probleem en vaak is dat al de helft van de oplossing.