Jonathan Franzen over lezen en literatuur

Ik wou gister in een discussie naar een blogpost van mezelf linken, maar die bleek eigenlijk op mijn andere Engelstalige site te staan.

Het filmpje waar het om gaat is in Engels, dus dat is de reden waarom het daar staat. Maar ik wou er ook naar kunnen verwijzen op deze site, dus ik ga die blog hier gewoon (vertaald) crossposten.

---

Ik ben de laatste tijd een beetje op een Jonathan Franzen-bender. De kickstart hiervoor was een boekclubbijeenkomst over Crossroads waarvoor ik niet alleen het boek las, maar ook een tiental Franzen-interviews bekeek en las. Oudere en nieuwere interviews.

Wat mij daarin opviel, waren niet zozeer de specifieke Crossroads-discussies, maar de dingen die Franzen zegt over lezen en literatuur in het algemeen.

En ik merkte overeenkomsten in interviews die soms tientallen jaren uit elkaar liggen.

Ik heb daarom een supercut-video gemaakt van twee specifieke Franzen-interviews die twintig jaar uit elkaar liggen. In deze video zie je een jongere én een oudere Franzen vertellen over lezen, literatuur en liefde. Kijk of je de overeenkomsten kunt ontdekken!

De video

David Foster Wallace trapt de video af (wie anders?). Als je nog niet wist dat Franzen en Wallace vrienden waren, dan merk je dat snel genoeg als je deze twee ziet praten met elkaar. Het is een genot om naar te kijken.

In de YouTube-beschrijving link ik ook naar de twee originele video’s, die veel breder en interessanter zijn (bekijk ze dus vooral!) maar deze supercut benadrukt specifiek de ideeën die Franzen heeft over lezen en literatuur.

Hier volgt een lijst met vragen (eentje daarvan is retorisch*). De vragen dienen deels als videogids, aangezien ze in de video worden beantwoord. Maar je kunt ze ook vooraf proberen te bespreken, of zelfs na het bekijken van de video (bijvoorbeeld voor je eigen boekenclub).

Vragen

• Wat heb je eigenlijk aan lezen? Waarom lees je?
• Wat zegt Wallace erover, wat zei Franzens moeder erover?
• Wat missen we tegenwoordig (volgens Wallace)?
• Behoren mensen die lezen “a priori niet tot de mainstream”? Wat vind je daarvan?
• Heb je voorbeelden van een tekst: hoe vaker je ernaar kijkt, hoe meer je erin vindt?
• Lees eens een gedicht van Emily Dickinson.
• Moet lezen onderhoudend zijn, wat betekent ‘entertainment’ eigenlijk?
• Wat is de enige drijvende kracht achter verandering (volgens Franzen)? Ben je het daarmee eens of niet (zo ja, waarom)?
• Wat zou volgens Franzen op de eerste plaats moeten komen in de literatuur?
• Hoe komt dit overeen met wat Wallace hierover zegt?
• Zal de kracht van de technologie zo sterk zijn dat minder mensen een privéruimte zullen kunnen vinden waarin ze een relatie met boeken kunnen ontwikkelen?
• Wat is liefde anders dan plezier in het gezelschap van?*

De video eindigt met Franzen uit 2016 die opmerkingen maakt over technologie. Opmerkingen die perfect aansluiten bij wat Wallace – in 1996 – aan het begin van de video zegt over de invloed van technologie op het lezen.

Hier is de video: