Ik luisterde deze week de Haagse Zaken podcast aflevering: “Wat “Brommers kiek’n’ ons leert over het Nederland buiten de Randstad” met Guus Valk en Karel Smouter.
Ik mag Karel en Guus. Ik volg beide heren op Twitter. Guus is deze keer de interviewer. En Karel is te gast. Deze domineeszoon schrijft voor NRC, is liefhebber van de The Red Hand Files van Nick Cave en schrijft over de regio.
What’s not to like?
Vooropgesteld: ik raad deze podcast aan. Ik heb em zelf twee keer geluisterd. Er komt veel langs. Ze bespreken documentaires, en ze beschouwen het (veranderde) medialandschap en meer. En beide heren hebben de beste bedoelingen, daar twijfel ik niet aan.
Maar er was iets aan het gesprek dat me onder de huid kroop. En dat lag niet per se aan dit gesprek alleen maar het gaat over iets dat ik de laatste tijd vaker hoor. En door deze podcast kon ik er eindelijk de vinger op leggen.
Onder de huid?
Zoals de titel al doet vermoeden gaat deze aflevering over mensen in de Randstad die ontdekken dat er nog een wereld is. Een ander Nederland. Dit is een actueel thema waar steeds vaker in podcasts en stukken over wordt gesproken of geschreven. Vooral nu een bepaalde partij overal de grootste werd. Er wordt naarstig gezocht naar duiding. Guus en Karel doen dat ook. En daarnaast zoeken ze manieren om structureel vinger aan de pols te houden (Karel doet een paar relevante voorstellen).
Klinkt goed!
Echter, hoe er over de regio wordt gepraat, is als twee mensen die het licht hebben gezien. We weten nu dat er ook nog een andere wereld is! Onze ogen zijn geopend!
En dat schuurt.
Om meerdere redenen. Enerzijds duidt het op een periode dat dit dus niet bekend was én anderzijds wordt het neergezet als verdienste: kijk eens hoe inclusief en wijs we zijn! Maar hoe wijs is het, wanneer je nu pas beseft dat er ook een ander Nederland is
Maar, goed dat het besef er nu is. Beter laat dan nooit, toch?
Aapjes
Toch kan ik het gevoel niet loslaten, dat het voelt alsof ze aapjes aan het kijken zijn.
Of zoals Stefan Paas het laatst in een andere podcast zei: “hedendaagse wilden kijken, lekker griezelen”.
Want echt serieus wordt dat deel van Nederland nog niet genomen. En dat zit heel diep. Veel dieper dan dat beide heren zelf denk ik beseffen.
Hoe diep?
Zo hoor ik het bijvoorbeeld terugkomen wanneer Karel zich verplicht voelt om uit te leggen waarom hij niet de Randstad woont (“ja want dat moet je even uitleggen, je bent van Amsterdam naar Deventer gegaan haha“). Gek dat dat uitleg nodig heeft. En, hij biedt nog net niet zijn excuses aan.
Of wanneer er gesproken wordt over de documentairemaker Geertjan Lassche die met zijn ene been in Rouveen staat en met zijn andere been (wel in de échte) journalistieke wereld. Is Rouveen soms niet de echte wereld?
Of dat Lassche gevraagd wordt wat het hem heeft gegeven dat hij daar woont. Er is blijkbaar niet voor te stellen waarom mensen dat doen?
Of wanneer er een scene beschreven wordt over de klassieke interieurs van een gezin. Je ziet mensen zonder mediatraining!
Het neigt allemaal naar aapjes kijken met daarin verpakt een waardeoordeel. Namelijk dat dat deel van Nederland niet gelijkwaardig is.
Dedain
En als iemand die niet in de Randstad woont is dat wat me steekt, omdat ik mijn hele leven juist wél bewust ben van het feit dat er nog een ander Nederland is. (Laten we dat voor gemak maar de Randstad noemen). Ik ben opgegroeid met het bewustzijn: er is nóg een Nederland, daar zijn ze niet zoals ons, daar maken ze andere keuzes. Dit ben jij, dat zijn zij. Niet gelijk, maar wel gelijkwaardig.
De hele tijd dus verhouden tot. En verhouden is ook: zoeken naar de gemene delers. Want er onder ligt een sterk besef dat we het wel samen moeten doen.
Maar dat lijkt dus aan de andere kant van de tafel nooit te zijn gebeurd. En daar komt een gevoel van dedain naar boven. Want wat er onder lijkt te liggen is dat de Randstad beter is, en de rest van Nederland inferieur: waarom zou je daar in verdiepen?
Dus?
Deze podcast samen met andere stukken hebben me geholpen om een recent gevoel van onbehagen — overigens één van de aandachtsgebieden van Smouter — te duiden. En dat is het volgende:
Naïef als ik was, ging ik er altijd van uit dat de andere kant zich net als ik zich ook altijd aan het verhouden was ten op zichte van de rest van Nederland.
Maar dat is dus niet zo. Dat gebeurt nu pas. Een beetje. En rijkelijk laat.
Maar: ik moedig het aan. Natuurlijk. En hopelijk is dit geen bevlieging of pendule (zoals het in de podcast wordt genoemd) maar oprechte interesse. Want die aandacht voor elkaar is nodig. Zoals Smouter zegt: “Nederland is een klein land, maar de verschillen zijn groot tussen mensen. Dus het belangrijk overal oren en ogen te hebben en benaderbaar te zijn.”
Prima voorstel! Mijn advies zou zijn: begin dan met dat deel van Nederland als gelijkwaardig te zien.