Afgelopen week werd bekend dat bepaalde passages uit de boeken van Roald Dahl met terugwerkende kracht worden aangepast. Gekuist. Geschikt gemaakt voor de moderne tijd.
Het voelt een beetje als mensen die lelijke woorden doorkrassen in bibliotheekboeken en daar kun je wat van vinden. Zoals het volgende.
Want wanneer je een probleem hebt met een oud boek: lees het niet of schrijf een NIEUW boek, niemand houdt je tegen. En laat dat oude boek met rust.
Natuurlijk kun je een oud boek aanpassen — het zijn ten slotte maar zinnen op papier — en het kan al helemaal wanneer je een goeie reden hebt.
Maar die goede reden heb ik nog niet gehoord. Of ten minste niet de échte reden. Want het achteraf aanpassen van een bestaand boek gaat niet in de eerste plaats om inclusiviteit, zoals het nu wordt gebracht. Waar het in de eerste plaats — altijd — om gaat is GELD.
En ook dat kan en mag, maar wees daar oprecht over én weet dat dat implicaties heeft.
Welke implicaties? Lees verder.
Het zijn de Dahl-erven en uitgever die natuurlijk heel goed weten dat de boeken nog steeds verkopen (het Lindy effect in werking) en daarom willen ze mee met de tijd. Waarschijnlijk uit voorzorg om niet gecanceld te worden. Geen gekke move.
Echter dit impliceert dat een Dahl-boek dus een product is om te verkopen en het is geen kunst of literatuur. (Als het dat het natuurlijk al was; daar kun je lang en breed over praten.)
Kunst of literatuur is per definitie altijd een moment in de tijd. Gebonden aan maker, plaats en tijd en meer. Dat kun je niet achteraf aanpassen: want dan is het niet meer hetzelfde werk. (Het zijn warempel net NFTs).
Dus wat de erven nu zeggen is: “dit hier dat wij verkopen, is een massaconsumptie product (geen kunst of literatuur) en die passen we aan aan de tijd want anders stopt onze geldkraan”. Niet veel anders dan wat Apple doet bij het jaarlijks uitbrengen van een iets verbeterde iPhone.
Deze ruimte en vrijheid hebben de erven en uitgever, maar hun beweegredenen lijken mij gevaarlijk en een vorm van ultieme armoede. Gevaarlijk: want er is geen weg meer terug en waar stopt het? En armoede — terug naar mijn eerste punt — maak gewoon zelf iets nieuws.
Want de beste manier om vooruit te komen is om iets nieuws te maken dat beter is. Dat is wat Apple deed met de originele iPhone.
Maar daar houdt de vergelijking op, want iedereen snapt dat een boek en een iPhone twee verschillende dingen horen te zijn. Toch?