Gister scrollde ik wat op Twitter en zag tot mijn verrassing het volgende bericht:
Lubbert van den Berg.
Dat klinkt bekend.
UK61 ook.
Dit kan bijna niet missen.
Een berichtje op de familie-app bevestigt het. De handtekening op dit document was van mijn bebe. De vader van mijn vader.
Als 29 jarige schipper is hij — zo lees ik — uit eigen beweging een week lang in Zeeland geweest. Met de Lummetje. Een heel bescheiden kottertje naar hedendaagse maatstaven. De kotter lag daar al in de buurt voor de haringvisserij. Na de eerste berichten over de ramp zijn ze in een bus gestapt en die kant op gereden. En hoorden zo bij een groep Urkers die met hun schepen en communicatienetwerk meer dan 3000 mensen redde.
Hoewel hij meer dan 20 jaar geleden overleden is, heb ik deze bebe wel gekend en ik wist ook wel dat hij in die tijd daar iets had gedaan. Maar ik had daar verder nog nooit iets van gezien. Laat staan zo’n tastbaar document.
Meer dan een enkel verhaal kende ik dus niet. Ik zou wel meer willen weten wat ze daar precies hebben ervaren. Mensen van daken halen, dat verhaal ken ik. Maar wat en hoe dan?
Pas bij doorvragen gister (!) leerde ik pas dat ze op eigen initiatief het gat in de dijk doorstaken (de loods durfde niet, dit is later ook opgetekend) en dat ze een rij boomtoppen volgden (dat waren de straten) en daarlangs zo de mensen van de daken plukten. Uiteindelijk liepen ze ook even vast op de muziektent op het dorpsplein.
En het aangetroffen leed was niet voor te stellen.
Ik leerde ook dat er niet alleen hulp onderweg was naar Zeeland, maar ook criminelen. Lijkenpikkers. Iemand die polshorloges stal van lijken werd ter plekke standrechtelijk geëxecuteerd. Zo gaat het verhaal.
Levende geschiedenis
Op Omroep Flevoland is een langer verhaal te lezen over de rol van Urkers in die eerste weken van februari. Het is een bekend verhaal op Urk. In de algemene zin. Op Urk weet men dat Urkers toen geholpen hebben. Het hoort bij de overlevering. Maar veel details uit dit verhaal waren nieuw voor mij en dat zal voor meer mensen gelden.
Wat voorheen publiek bekende gedetailleerde informatie was, zakt elke generatie iets verder weg. Mijn vader die zelf later in 1953 is geboren, moet het ook doen met de beperkte informatie die hij overgeleverd heeft gekregen.
Nog een generatie later (mijn generatie) is deze kennis nog een stuk minder. In mijn jeugd waren we voor mijn gevoel bijna elke zomervakantie wel bij de Deltawerken te vinden, maar daar hield mijn kennis dan ook op. En ik ben er ook niet actief naar op zoek geweest. Als ik dat wel had gedaan, dan had ik dit document misschien zelf kunnen vinden in het Flevolands Archief. Want er is genoeg over te vinden.
Zo leerde ik dus ook gister pas dat de latere directeur van het Watersnoodrampmuseum ook door de Lummetje was gered. Zo vertelt hij dat hij als klein jongetje in één van de kooien van de bemanningsleden sliep en zal dat voor de rest van zijn leven onthouden.
En nu, nòg een generatie verder (mijn kinderen), is het goed dat er aandacht is voor de herdenking van de watersnoodramp, want anders hadden mijn kinderen überhaupt niet van het bestaan van de ramp geweten. Laat staan van het feit dat hun overgrootvader daar ook nog iets gedaan had.
Er zijn geen (of zeer beperkt) beelden of interviews van. Geen insta of tiktok stories. Dat is iets van onze tijd. De verhalen leven in hoofden van mensen. En mensen die het zelf meegemaakt hebben, zijn veelal overleden en daarmee verdwijnen vaak veel van de verhalen.
Waarom is herdenken belangrijk?
Het is allemaal nog niet zo lang geleden. En de effecten dreunen nog steeds na. En vooral dat maakt het zo belangrijk. Niet omdat mijn bebe daar was. Dat de herinnering aan zulke rampzalige en ingrijpende zaken zo snel kunnen wegzakken (in Zeeland zal dat wel iets anders zijn dan de rest van Nederland), heeft ook iets beangstigends en het onderstreept des te meer het belang van het vastleggen én kennen van je geschiedenis.
Johan van Veen — de vader van het Deltaplan — was iemand die de watersnoodramp al 20 jaar lang had voorspeld. Hij werd jarenlang weggezet als een paniekzaaier. Er werd niet naar hem geluisterd.
Hij kreeg niet zijn zin, maar wel gelijk en daardoor achteraf zijn zin.
Want de Deltawerken kwamen pas na de ramp.
Het roept de vraag op wanneer we nu al weten dat deze Deltawerken niet meer voldoende zijn voor een veranderde wereld, dan zouden we toch wel gek zijn als we nu niets doen?
Mooi stukje neeve .
Dank je. Ik leerde gister ook pas dat de Frans Weerstand op dit zelfde papiertje de Frans is waar jij naar bent vernoemd (jouw opa/bebe dus).