Arnon Grunberg op stage bij de SGP

Arnon Grunberg is één van de meest productieve schrijvers van Nederland. Hij schrijft romans, columns, essays, blogs en meer. En allemaal in een tempo wat doet vermoeden dat er waarschijnlijk nog net geen rook uit zijn MacBook komt.

Sommige mensen houden van de Grunberg die romans schrijft waarin iemand het vriendje van zijn dochter met een kettingzaag snoeit. Zelf hou ik meer van de Grunberg die onder de mensen is en observeert.

Zo had Grunberg de afgelopen weken een dagelijkse column in de Trouw over zijn ‘stage’ bij de landelijke SGP fractie. Een perfect gekozen omgeving voor een schrijver als Grunberg.

Want als Grunberg ergens goed in is dan is dat observeren en het zo naakt mogelijk beschrijven van menselijke interacties. Zijn observaties uiten zich in kernachtig gevangen quotes of zinnen die zich kenmerken doordat ze simpelweg … waar zijn.

Als literatuur iets zou willen (gevaarlijk statement!), dan is dat twee dingen; het wil de waarheid onthullen en het wil iets zeggen over wat het betekent om mens te zijn.

In de columns van Grunberg lees ik daarom niet iemand die hilarisch wil zijn, of lekker droog (haha lekker lachen) of kijk-mij-toch-eens-scherp-zijn; al die eigenschappen waar de meeste columnisten tegenwoordig aan leiden. Maar ik lees vooral iemand die geïnteresseerd is in de waarheid en die iets wezenlijk van het menszijn lijkt bloot te willen leggen. Dit doet hij door zijn ogen en oren open te zetten en te beschrijven wat hij ziet. Zonder opsmuk. Dit klinkt eenvoudig, maar dit is precies waar het talent om de hoek komt. Van de duizenden signalen die elke dag op iedereen afgevuurd worden, heeft Grunberg het talent om met fenomenale precisie de kern te pakken en te beschrijven. Dat is makkelijker gezegd dan gedaan. Philip Roth zei ooit: “the truth about us is endless”. En als je daar een stukje van weet te vangen geef je de lezer een extra set ogen en oren.

“I received 500,000 discrete bits of information today of which maybe 25 are important. My job is to make some sense of it”

David Foster Wallace

De bijvangst hiervan is echter, dat het vaak oprecht beslist hilarisch is. We vergeten wel eens dat de realiteit hilarischer is dan fictie. Maar je moet het wel willen of kunnen zien.

Grunberg zelf zou nu stoppen na zo’n zin. Hij zal nooit teveel willen uitleggen, en laat liever wat weg zodat de lezer ook zelf nog wat te denken heeft. Dus met het risico het kapot te analyseren volgen hier wat voorbeelden (over bovenstaande) uit de SGP columns.

Voorbeelden

Grunberg was met een SGP delegatie op Urk en kreeg een rondleiding door de visafslag. Waarschijnlijk is hij daar eindeloos vol getetterd met allerlei cijfers en statistieken (zo stel ik me dat voor) maar wat er overblijft is wat hij zegt over de directeur van de afslag: “een man met het liefste buikje van de wereld”.

Dit is de directeur van een afslag met 86 miljoen euro omzet in 2021. Je zou daar verschillende dingen over op kunnen schrijven. Maar Grunberg kiest precies dit uit. En heeft genoeg aan één bijzinnetje om het op te schrijven. Iedereen wie deze man met dit buikje kent, weet dat er in deze omschrijving meer waarheid zit dan in 1000 woorden. Grunberg heeft iets weten te vangen.

Voorlichter Menno fluistert in mijn oor: ‘Wij zaten vroeger naast de PPR, later opgegaan in GroenLinks, daar werd nooit gelachen. Logisch, als je de wereld wilt redden word je niet vrolijk, want de wereld wordt er niet beter op.’ Daarna prikt hij in zijn tompouce.

Het prikken in een tompouce als reactie op de ondergang van de wereld. Grunbergiaanser wordt deze tegenstelling niet. En je ziet het voor je. Dit is wat mensen doen.

De quote van Urker wethouder die zegt: “In Den Haag doen ze aan ideologie, ik vertegenwoordig alle Urkers.”

Geen vervolgvraag. Een losse quote waar Grunberg feilloos op aanslaat. Zonder Grunberg was dit misschien nooit opgevallen of op papier gekomen. Maar er zit veel in deze zin. Duizend jaar eilandmentaliteit.

“Noem het assimilatie, ik voel opeens het verlangen de oogappel van de SGP te zijn. Ze mogen me Japien noemen.”

Dit is heel mooi en zelfs kwetsbaar te noemen. Maar het is ook gewoon ronduit grappig.

“Politiek is net voetbal, hooguit staat er in de politiek soms meer op het spel, of men doet alsof.”

Een mindere columnist had 500 woorden besteed om alleen dit idee verder uiteen te zetten. Grunberg doet het in één zin met slechts twee komma’s.

En zo kan ik nog wel even doorgaan, maar ik bedoel vooral te zeggen: leest u het ook zelf.